Interview: Alinda van Bruggen
In juli 2019 is verschenen: “De nieuwe professional service firm: hoe advocaten, accountants en adviseurs zichzelf opnieuw uitvinden”, geschreven door Martijn van der Mandele, Henk Volberda en Rob Wagenaar, oprichter van ons bureau. In het boek beschouwen de auteurs wat de betekenis is van maatschappelijke ontwikkelingen zoals mondialisering, informatisering en veranderende waardenpatronen voor de manier waarop professionele dienstverlening zich laat organiseren.
Vraag: Rob, wat was de aanleiding voor jou en je co-auteurs om met dit thema aan de slag te gaan?
Het idee voor een studie kwam van Henk Volberda (Prof. Dr.), toentertijd verbonden aan de RSM/Erasmusuniversiteit, nu Business School UvA. De specialiteit van Volberda is innovatie en hij heeft al voor verschillende branches gepubliceerd over nieuwe business modellen. Het was zijn visie dat het voor de “high value professional service firms” nu ook hoog tijd werd om de bestaande modellen op de schop te nemen. De wereld waarin accountants, advocaten en adviseurs werken is dramatisch veranderd en dat moet gereflecteerd worden in de wijze waarop men deze dienstverlening organiseert. Martijn van der Mandele en ik zelf zijn benaderd om de studie de facto uit te voeren. Samen met een medewerker van de RSM, dr. Niels van der Weerdt, hebben wij gedrieën de handschoen opgepakt. Martijn had al lang een interesse in deze materie, gezien ook zijn eerdere boek over professional service firms: Changing the Leopards Spots. En ik ben al bijna een heel consultantsleven actief in het leiden, organiseren, besturen en daarover schrijven van dit soort firma’s. Wij vonden het dus buitengewoon boeiend om hier onze tanden in te zetten en zo geschiedde in het najaar van 2015. In eerste instantie hebben wij de resultaten van ons onderzoek in de zomer van 2017 in de vorm van een presentatie aan verschillende relevante groepen voorgelegd. Tot onze positieve verrassing bleek er een brede herkenning van onze analyse en ook een aanzienlijke acceptatie van de door ons in grote lijnen gesuggereerde businessmodelopties. Gesterkt in ons vertrouwen dat deze studie de moeite waard was, hebben Van der Mandele en ik de tweede fase van het onderzoek ingezet, met onder andere een belangrijke internationale component. Het resultaat van dit werk is nu het voorliggende boek geworden.
Vraag: De titel van het boek is intrigerend, want die schaart advocaten-, accountant- en advieskantoren onder 1 noemer als professional service firms. Hebben jullie in het onderzoek inderdaad gezien dat de vraagstukken en oplossingen die bij deze branches spelen hetzelfde zijn, of heb je ook verschillen gezien? En in hoeverre zijn de verschillen binnen deze branches wellicht groter dan er tussen?
Een goed en terechte vraag Alinda. Welzeker hebben wij ons gebogen over deze materie. Ogenschijnlijk immers zijn er inderdaad grote verschillen tussen de professies en ook binnen de professies zelf. Toch hebben wij gaande het onderzoek geconstateerd dat de brede maatschappelijke trends waarop de door ons waargenomen “disrupties” zijn gebaseerd, onverkort hun invloed hebben op de meeste professional services. Naar de genoemde services bijvoorbeeld ook op ingenieursdiensten en beleidsonderzoekbureaus. En tevens denken wij dat de door ons aanbevolen nieuwe businessmodel varianten toepasbaar zijn voor veel van deze firma’s. Het is wel zo dat wij geen panacee hebben gevonden dat uniform en gelijkelijk toepasbaar is. Daarvoor is de wereld van de professional firma’s te verscheiden. Mogelijk zijn daarbij inderdaad de verschillen tussen de professies minder relevant dan de verschillen tussen de firma’s
Vraag: Wat vind jij zelf de meest verrassende of fundamentele constatering die jullie in het boek beschrijven?
Gaande het onderzoek zijn wij overtuigd geraakt van de noodzaak om serieus met andere organisatieopties aan de gang te gaan, wil je als PSF overleven. Met behulp van een door ons ontwikkeld eenvoudig universeel model van professional services en het ontwikkelen van bestaande firma profielen – zoals de “gentlemen’s club”- hebben wij geprobeerd de verschillende disruptieve trends te duiden in hun effecten. Voor mij was bijvoorbeeld een verrassend inzicht hoe de veranderde waardepatronen van nieuwe generaties hun effect hebben op de continuïteit van veel bestaande firma’s. Ik zag die effecten ook bij ons eigen bureau ontstaan en heb er vorig jaar een column aan gewijd (“New Generations’).
Onze kernaanbeveling, om serieus de omvorming van firma’s richting een professional community te gaan inzetten, was een fundamentele wending in ons onderzoek. Maar gesterkt door allerlei waarneembare ontwikkelingen bij bestaande firma’s, nationaal en internationaal, zijn wij vrij zeker van deze richting.
Vraag: Heeft het schrijven van dit boek jouw eigen beelden van wat nodig is om als adviesbureau duurzaam succesvol te kunnen zijn veranderd?
Dat is een grote vraag, die ik niet alomvattend kan beantwoorden. Ik ben een tamelijk vast gelover in “het van alle tijden zijn” van het externe adviesvak. En omdat adviseren ook voor andere professies steeds meer “main stream” wordt, geldt ook een hoge mate van consistent functioneren door de jaren heen voor hen. De beschreven trends tasten de manier van organiseren en de inhoud (vaktechniek) aan, maar niet de kern van het functioneren. Niettemin kunnen grote groepen professionals en firma’s buiten de boot raken omdat men de ontwikkelingen niet kan bijbenen.
Wellicht meer dan ooit is focus op “wie je bent en wilt zijn” belangrijk zowel als professional alsook als kantoor. En het zal voor velen lastig zijn de nieuwe techniek, met name op IT gebied, zich eigen te maken
Vraag: Het boek gaat over de professional service FIRM. Dat zou zomaar de indruk kunnen wekken dat het vooral bedoeld is voor degenen die dat soort bureaus leiden. Maar bureaus bestaan uit professionals. Welke hoofdstukken/onderdelen zou iedere professional moeten lezen?
Wij als auteurs geloven dat het boek interessant voor een veel bredere doelgroep dan alleen de managing partners van firma’s. Omdat het functioneren van “high value” professies uitgebreid wordt besproken en de toekomst ervan op bijna elke pagina direct of indirect aan de orde is, leent het boek zich om door vele externe professionals of zij die dat willen worden, te worden gelezen. Wij denken daarom ook dat het boek zijn weg kan vinden in opleidingen, universitaire en HBO trajecten. Wij zullen zien hoe het gaat lopen en zijn natuurlijk zeer benieuwd naar de ontvangst!
